Zwijgrecht; zwijgen of verklaren?

Tijdens de periode dat u op het politiebureau zit, zult u (regelmatig) worden gehoord door de politie. Aanbevolen wordt om altijd eerst een advocaat te spreken, voordat u een verklaring aflegt bij de politie. De advocaat heeft een geheimhoudingsplicht.

Vaak denken verdachten dat, wanneer zij tegenover de advocaat bekennen dat zij zich schuldig hebben gemaakt aan het strafbare feit waarvan zij verdacht worden, die advocaat hen niet meer zal willen verdedigen of minder zijn/haar best zal doen. Dit is niet waar. De advocaat heeft als taak dat hij uw belangen zo goed mogelijk moet behartigen. Dus ook als u wel schuldig zou zijn, zal een advocaat u toch proberen vrij te krijgen of ervoor te zorgen dat u een lagere straf krijgt.
De advocaat kan uw belangen alleen optimaal behartigen wanneer hij precies weet wat er gebeurd is. Het is daarom erg belangrijk dat u uw advocaat volledig vertrouwt en eerlijk vertelt wat er is gebeurd en wat u hebt gedaan. Samen met de advocaat kan dan vóór het verhoor door de politie een verdedigingsstrategie worden afgesproken. Praat nooit met de politie voordat u uw advocaat volledig hebt geïnformeerd en hij/zij u heeft geadviseerd over uw mogelijkheden.

Zwijgrecht

Één van de belangrijkste rechten die een verdachte tijdens het verhoor heeft, is het zwijgrecht. Het zwijgrecht vloeit voort uit het beginsel dat een verdachte niet aan zijn eigen veroordeling hoeft mee te werken. Sowieso is het altijd verstandig om voordat met de advocaat is gesproken, gebruik te maken van het zwijgrecht.

Het voordeel van gebruikmaking van het zwijgrecht is dat u geen bewijs tegen uzelf creëert. Dit heeft tot voordeel dat, wanneer er geen overig bewijs is anders dan de verklaring van het slachtoffer, er onvoldoende wettig bewijs is om het feit bewezen te verklaren. Dit vergroot de kans dat u door een rechter wordt vrijgesproken, als de zaak überhaupt al bij de rechter komt en niet eerder al wordt geseponeerd.

Wanneer de advocaat u adviseert gebruik te maken van het zwijgrecht, is het niet verstandig om te antwoorden op de vragen van de politie. U kunt beter telkens reageren met de volgende zin: “Ik beroep mij op mijn zwijgrecht op advies van mijn advocaat”, of verkort “zwijgrecht”.

U zult zien dat de politie blijft proberen om u te laten verklaren. Laat u daartoe niet verleiden. Ga niet in op de vragen van de politie wanneer zij zeggen dat u toch niets hebt te verbergen en dat u daarom gerust de vragen kunt beantwoorden. Laat u ook niet wijsmaken dat u langer blijft vastzitten wanneer u niets verklaart of dat de rechter een verklaring wil. De politie zal in sommige gevallen ook proberen om u aan het praten te krijgen door bijvoorbeeld de inverzekeringstelling te verlengen of te dreigen met een lang voorarrest (tot wel 107 dagen). Laat u niet bang maken. Wanneer u met uw advocaat hebt afgesproken om te zwijgen, is het verstandiger om u hieraan te houden. Pas wanneer uw advocaat dat zegt, kunt u een verklaring afleggen.

Ook wanneer u van te voren duidelijk maakt dat u niets zult verklaren, zal de politie u vaak toch meenemen naar een verhoorkamer. U kunt dan gerust meegaan, maar u moet vervolgens blijven zwijgen. Als antwoord op iedere vraag kunt u dan “zwijgrecht” zeggen. Sommige verhoorders blijven volhouden, maar de meesten zullen toch snel afhaken en u terug naar uw cel brengen. Laat u in ieder geval nooit verleiden om wel iets te zeggen! Anders zullen ze het blijven proberen.

Hoewel het vaak verstandig is bij alle vragen een beroep te doen op uw zwijgrecht, kunt u uiteraard ook per vraag afzonderlijk bekijken of u wil verklaren of zwijgen. U bepaalt uiteindelijk zelf wat u tegen de politie verklaart en wat niet. U hoeft niet bang te zijn dat een rechter dat raar vindt. U kunt uw redenen hebben om wel of niet te verklaren, ook wanneer u onschuldig bent. Bespreek altijd wel eerst met uw advocaat wat u zou willen verklaren!

Soms doet de politie ook alsof zij uw vriend zijn en u willen helpen. Trap daar niet in. Tijdens het onderzoek van de politie hebt u slechts één vriend: uw advocaat.

Zo mag u ook nooit buiten een officieel verhoor met de politie praten over de feiten waarvan u verdacht wordt. Soms probeert de politie “off the record” een gesprekje met u aan te knopen om toch iets te weten te komen over de feiten, maar anders dan u wellicht zult denken, zal de politie alles wat u tegen hen zegt, opnemen in een zogenaamd proces-verbaal van bevindingen dat vervolgens als bewijs tegen u gebruikt mag worden, zelfs wanneer u nooit uw handtekening daaronder hebt gezet. Alles dat u dus tegen de politie zegt, ook buiten een officieel verhoor om, mag dus tegen u gebruikt worden. Wees daarop bedacht, en praat in het geheel niet met de politie wanneer u een beroep doet op uw zwijgrecht.

Wanneer u een beroep doet op uw zwijgrecht, moet u, tenzij uw advocaat u anders adviseert, ook echt niets verklaren over de feiten. Wat vaak fout gaat is dat verdachten snel even kort verklaren “ik heb er niets mee te maken” of “ik was op het verkeerde moment, op de verkeerde plaats”. Ook dat soort korte verklaringen kunnen in sommige gevallen bewijs opleveren tegen u. U doet er daarom verstandiger aan om niets te verklaren!

Verschoningsrecht

Het verschoningsrecht is een soort zwijgrecht ten aanzien van familieleden. Familieleden kunnen niet gedwongen worden om over elkaar belastend te verklaren. Vraagt de politie iets over wat een familielid heeft gedaan, dan kunt u antwoorden met de volgende zin: “ik beroep mij op mijn verschoningsrecht”of verkort “verschoningsrecht”.
Zegt de politie dat aan u geen verschoningsrecht toekomt omdat het familielid te ver van u af staat, dan kunt u altijd nog een beroep doen op uw zwijgrecht.

Wel verklaren

In het algemeen geldt het volgende. U bent verdachte en men wil alleen de zaak oplossen hetgeen zij waarheidsvinding noemen. In de visie van de politie houdt die waarheidsvinding niets anders in dan dat zij ook even graag van u horen dat u het feit hebt gepleegd. Men wil gewoon een bekentenis zodat daarmee dan de zaak (voor de politie) gesloten kan worden. U bent echter nooit verplicht om aan uw eigen veroordeling mee te werken.

Wanneer u – na overleg met uw advocaat – besluit om wel een verklaring af te leggen bij de politie, moet u goed opletten wat u verklaart en wat de politie opschrijft. Hoewel de politie verplicht is om precies te noteren wat u verklaart, leert de ervaring dat de politie de verklaring van de verdachte soms zelf zo noteert als dat het hen goed uitkomt. Omdat de politie tijdens de opleiding ook Nederlands recht krijgt en/of vanwege hun ervaring, weten ze vaak precies wat een rechter nodig heeft voor een bewezenverklaring. Lees uw verklaring daarom altijd aandachtig door en laat de verklaring aanpassen wanneer het niet klopt. Laat u daarbij niet onder druk zetten wanneer de politie boos wordt of ongeduldig raakt omdat het te lang duurt. Het gaat om uw zaak en wanneer uw verklaring niet juist is, terwijl u de verklaring wel hebt ondertekend, kan de rechter die verklaring gebruiken voor het bewijs.

Weigert de politie dat, dan weigert u ook de verklaring te tekenen, waarbij u als reden opgeeft dat de verklaring niet overeenstemt met hetgeen u hebt gezegd. Zorg ervoor dat de politie dit ook altijd onderaan het proces-verbaal vermeldt en meld dit ook altijd aan uw advocaat.

Wanneer de politie u tijdens het verhoor naar uw gevoel onder druk zet, dan kunt u eisen dat de politie in uw verklaring opneemt dat u zich onder druk gezet voelt. Laat zo nauwkeurig mogelijk beschrijven op welke wijze u onder druk wordt gezet en dat uw verklaring niet in vrijheid is afgelegd. Indien de politie dat weigert, dan weigert u te tekenen, waarbij u eveneens als reden opgeeft dat de politie u onder druk heeft gezet.

U doet er verstandig aan om alleen te verklaren over feiten en omstandigheden die aannemelijk zijn. Een onaannemelijke en daardoor ongeloofwaardige verklaring van een verdachte kan namelijk door een rechter worden aangemerkt als een kennelijk leugenachtige verklaring en mag dan worden gebruikt voor het bewijs!

U moet er altijd rekening mee houden dat de politie sommige feiten en omstandigheden uit uw verklaring zal proberen te verifiëren door deze bijvoorbeeld na te vragen bij andere betrokkenen (waaronder medeverdachten). Wanneer een medeverdachte wel een aannemelijke verklaring aflegt, en u niet (in de ogen van de politie), zullen ze eerder de ander geloven. Hetzelfde geldt wanneer uw verklaring essentieel afwijkt van de verklaringen van bijvoorbeeld (onafhankelijk) getuigen.

Wanneer u wel een aannemelijke verklaring hebt voor bepaalde gebeurtenissen of u hebt een goed alibi, dat kan worden ondersteund door een getuige, kunt u dat gerust tegen de politie vertellen.
Voordat u een verklaring bij de politie aflegt, moeten dus wel alle details van uw verklaring kloppen. Wanneer u een verklaring wil afleggen kan dat, maar die verklaring moet in een keer goed zijn. U moet voorkomen dat u uw verklaring later weer moet aanpassen wanneer de politie met andere informatie komt! Omdat de politie vaak in de fase van de inverzekeringstelling over meer informatie beschikt dan wij, is het vaak verstandiger om te zwijgen. Wil u toch een verklaring afleggen, bespreek deze dan eerst met uw advocaat.

> Verhoor politie rechten verdachte (Verhoor-politie.nl)
> Zwijgrecht of verklaren (Politie-verhoor.nl)