Vervangende hechtenis

Vervangende hechtenis kan worden opgelegd bij verschillende straffen en maatregels:

• Vervangende hechtenis bij geldboete
• Vervangende hechtenis bij werkstraf
• Vervangende hechtenis bij schadevergoedingsmaatregel
• Vervangende hechtenis bij ontnemingsmaatregel

Vervangende hechtenis geldboete

De vervangende hechtenis komt bij een geldboete het vaakst voor. Bij het niet (tijdig) betalen van een geldboete kan de officier van justitie besluiten om de vervangende hechtenis ten uitvoer te leggen. Hier komt verder geen rechter meer aan te pas. De rechter bepaalt in zijn uitspraak dat een geldboete wordt opgelegd, en dat deze bij niet betalen wordt vervangen door een x aantal dagen vervangende hechtenis. Het aantal dagen vervangende hechtenis wordt als volgt berekend:

• Bij bedragen van € 3,– (art 23, lid 2 Sr.) t/m € 50,–: 1 dag; –
• Bij bedragen van € 50,– t/m € 1.000,-: bedrag / 50 = aantal dagen; –
• Bij bedragen van € 1.000,01 t/m € 5.000,–: (bedrag min 1000) / 100) + 20 = aantal dagen; –
• Bij bedragen van € 5.000,01 t/m € 50.000,–: (bedrag min 5.000) / 200) + 60 = aantal dagen; –
• Bij bedragen van € 50.000,01 t/m € 74.000,–: (bedrag min 50.000) / 300) + 285 = aantal dagen; –
• Bij bedragen hoger dan € 74.000,–: 365 dagen.

Bij toepassing van deze formules geldt het volgende: bij bedragen boven € 50,- wordt het aantal dagen naar beneden afgerond op hele dagen.

In tabel ziet de oplegging van vervangende hechtenis bij de geldboete er als volgt uit:

Vervangende hechtenis bij werkstraf

Ook bij de werkstraf wordt vervangende hechtenis opgelegd voor het geval de werkstraf niet (tijdig) wordt verricht. De rechter bepaalt het aantal dagen vervangende hechtenis gelijk bij de uitspraak. Het aantal dagen vervangende hechtenis is altijd gelijk aan de helft van het aantal uren werkstraf, oftewel voor iedere twee uren werkstraf geldt een dag vervangende hechtenis.

In tabel ziet dit er als volgt uit:

Wanneer de werkstraf niet (tijdig) wordt uitgevoerd, zal de Reclassering de werkstraf retourneren aan het Openbaar Ministerie. De officier van justitie vordert vervolgens tenuitvoerlegging van de vervangende hechtenis, gelijk aan de helft van de nog openstaande uren werkstraf. Dit wordt ook wel de omzettingsbeslissing genoemd. De officier van justitie zet de werkstraf om in vervangende hechtenis. De veroordeelde kan binnen 14 dagen na ontvangst van de kennisgeving tenuitvoerlegging vervangende hechtenis een bezwaarschrift indienen bij de rechter die de werkstraf heeft opgelegd.

> meer over bezwaarschrift tegen tenuitvoerlegging vervangende hechtenis

Vervangende hechtenis schadevergoedingsmaatregel

De vervangende hechtenis die kan worden toegepast bij het niet betalen van de toegekende schadevergoeding aan het slachtoffer (geind vie het CJIB) is een beetje een vreemde eend in de bijt. Juridisch gezien heet de celstraf die op het niet betalen van schadevergoeding vervangende hechtenis, maar het heeft het karakter van gijzeling. Waar normaal gesproken de geldboete komt te vervallen na het uitzitten van de vervangende hechtenis, gebeurt dat niet bij de schadevergoedingsmaatregel. De vervangende hechtenis bij de schadevergoedingsmaatregel is daarom ook eigenlijk puur een dwangmiddel, met het enige verschil dat het slechts eenmalig kan worden toegepast. Daarin lijkt het dan weer op de vervangende hechtenis van de geldboete. Na het uitzitten van de vervangende hechtenis bij de schadevergoedingsmaatregel kan deze niet opnieuw worden toegepast, maar kan het slachtoffer of na cessie de Staat nog wel via de civielrechtelijke weg de incasso voortzetten en bijvoorbeeld beslag leggen op uw uitkering of inboedel.

Net als bij de geldboete kan de officier van justitie zelfstandig besluiten om de vervangende hechtenis ten uitvoer te leggen. Hier komt verder geen rechter meer aan te pas. De rechter bepaalt in zijn uitspraak dat een schadevergoedingsmaatregel wordt opgelegd, en dat deze bij niet betalen deze wordt vervangen door een x aantal dagen vervangende hechtenis. Het aantal dagen vervangende hechtenis wordt als volgt berekend:

• Bij bedragen van € 3,– (art 23, lid 2 Sr.) t/m € 50,–: 1 dag; –
• Bij bedragen van € 50,– t/m € 1.000,-: bedrag / 50 = aantal dagen; –
• Bij bedragen van € 1.000,01 t/m € 5.000,–: (bedrag min 1000) / 100) + 20 = aantal dagen; –
• Bij bedragen van € 5.000,01 t/m € 50.000,–: (bedrag min 5.000) / 200) + 60 = aantal dagen; –
• Bij bedragen van € 50.000,01 t/m € 74.000,–: (bedrag min 50.000) / 300) + 285 = aantal dagen; –
• Bij bedragen hoger dan € 74.000,–: 365 dagen.

Bij toepassing van deze formules geldt het volgende: bij bedragen boven € 50,- wordt het aantal dagen naar beneden afgerond op hele dagen.

In tabel ziet de oplegging van vervangende hechtenis bij de schadevergoedingsmaatregel er als volgt uit:

Vervangende hechtenis ontnemingsmaatregel

Bij de ontnemingsmaatregel wordt geen vervangende hechtenis opgelegd. Wanneer het opgelegde ontnemingsbedrag niet wordt betaald, kan lijfsdwang worden toegepast. Lijfsdwang is een vorm van gijzeling. De veroordeelde wordt bij het niet tijdig betalen van het opgelegde ontnemingsbedrag in de cel gezet totdat hij het bedrag heeft betaald.

> meer over lijfsdwang bij ontnemingsvordering

Verschil met gijzeling

De vervangende hechtenis verschilt met de gijzeling waar de vervangende hechtenis de initieel opgelegde straf, waaronder de geldboete, wel vervangt, terwijl de gijzeling slechts dient als dwangmiddel om alsnog betaling van de geldboete te bewerkstelligen. Bij gijzeling blijft de geldboete na het uitzitten van de celstraf bestaan, en de gijzeling kan ook herhaald worden toegepast totdat de boete is betaald, terwijl na de toepassing van vervangende hechtenis u volledig van de boete verlost bent.
Er geldt echter een uitzondering hierop: de vervangende hechtenis bij de schadevergoedingsmaatregel werkt feitelijk als een gijzeling. Na het uitzitten van de hechtenis, bijft de betalingsverplichting aan de benadeelde partij bestaan. Het enige verschil is dat u ook bij de schadevergoedingsmaatregel slechts eenmaal in hechtenis kunt worden genomen; de vervangende hechtenis bij de schadevergoedingsmaatregel kan dus niet herhaald worden toegepast.