Behandeling ter terechtzitting strafzaak

Als u binnenkort bij de rechtbank moet verschijnen in verband met een strafzaak is het belangrijk dat u weet hoe de zitting verloopt en wat u kunt verwachten. Wanneer u zich goed voorbereidt en weet wat er allemaal kan gaan gebeuren, dan zult u merken dat u dat u alles beter begrijpt, en vergroot u de kans voor op een gunstige uitspraak, of dat nu een vrijspraak is of een lagere straf. Wij zullen de behandeling van de strafzaak voor u zo helder en duidelijk mogelijk proberen uit te leggen.

Uitroepen van de zaak

De behandeling ter terechtzitting vangt aan met het uitroepen van de zaak. Dit houdt niet meer in dan dat de bode u naar binnen roept door hardop de naam van de zaak te noemen. De zaak wordt hardop uitgeroepen zodat ook eventuele  geinteresseerden of andere partijen (zoals benadeelde partij) in de zaal kunnen plaatsnemen.

Openbare zitting

De zittingen vinden in het openbaar plaats. Dit uitgangspunt is verankerd in de wet. Alleen zittingen bij de kinderrechter worden achter gesloten deuren behandeld. 
Alleen in zeer uitzonderlijke gevallen kan de rechtbank bepalen dat ook bij volwassenen de strafzaak achter gesloten deuren wordt behandeld. 

Neem plaatst voor de rechter

Vervolgens neemt u plaats op een door de bode of uw advocaat aan te wijzen plek voor de rechter. De exacte positie verschilt per rechtbank. Zo kent de rechtbank Roermond nog een ouderwets hekje en een stoel in het midden voor de rechter, terwijl u bij de rechtbank Breda aan een tafel zit, naast uw advocaat. 

Controle personalia

Wanneer u eenmaal zit, zal de rechter eerst vaststellen wie u bent. Dit doet hij door u te vragen naar uw naam, geboortedatum, en adresgegevens. Wanneer de rechtbank niet beschikt over de juiste adresgegevens, is het van belang dat u aangeeft op welk adres u dan wel verblijft. Dit kan van belang zijn voor een eventueel latere oproeping of hoger beroep.

Cautie

Vervolgens zal de rechter u zeggen dat u goed moet opletten en dat u niet tot antwoorden verplicht bent. Dit laatste heet de cautie. U bent niet verplicht om mee te werken aan uw veroordeling. Wanneer de rechter u een vraag stelt waarbij het antwoord u mogelijk kan belasten, kunt u ervoor kiezen om gebruik te maken van uw zwijgrecht. U bent dus niet verplicht om te antwoorden. Maak van dat recht zo nodig gebruik! In sommige gevallen kunt u echter beter zwijgen, met name wanneer het bewijs onvoldoende is om tot een bewezen verklaring te komen. Vaak denkt mij dat een rechter zal denken dat u schuldig bent wanneer u zwijgt, maar zo werkt het niet. De rechter mag het enkele feit dat u zwijgt niet gebruiken als bewijs. 

Machtigen advocaat

Omdat het vaak moeilijk is voor een verdachte om het juiste moment gebruik te maken van het zwijgrecht, kunt u er ook voor kiezen om zelf niet naar de zitting te gaan, maar om u te laten verdedigen door een advocaat. U moet deze advocaat machtigen om dan buiten uw aanwezigheid het woord te laten voeren. Dit kan met name verstandig zijn in strafzaken waarin geen of nauwelijks bewijs tegen u ligt. U moet dan voorkomen dat u per ongeluk iets belastends verklaart op zitting, en kunt dan beter het woord laten voeren door een gespecialiseerde advocaat.

Tenlastelegging

Na de bespreking van uw personalia en adresgegevens zal de rechter het woord geven aan de officier van justitie om aan te geven waarvan u verdacht wordt. De officier van justitie zal dan – verkort en in normaal Nederlands – de tenlastelegging voorlezen. De tenlastelegging zijn de feiten die op de dagvaarding vermeld staan. 

Bespreking feiten

Na de voorlezing van de tenlastelegging zal de rechter beginnen met het bespreken van de feiten waarvan u wordt verdacht. De rechter beschikt over het proces-verbaal dat door de politie is opgemaakt, en overige relevante documenten. Het is belangrijk dat u over hetzelfde dossier beschikt als de rechter en de officier van justitie. U moet dit dossier voor de zitting opvragen. Het beste is om dit door uw advocaat te laten doen.

De rechter zal aan u vragen stellen over wat er precies is gebeurd, en dan met name over de verklaringen die zich in het dossier bevinden. Bereidt u hier goed op voor! Weet wat er in het dossier staat, en spreek de vragen en eventuele antwoorden vooraf door met uw advocaat. Verder zal de rechter aan u voorhouden wat er in uw dossier zit.

Bespreking persoonlijke omstandigheden

Aansluitend zal de rechter uw persoonlijke omstandigheden met u doornemen. Heeft u werk? Waar werkt u? Heeft u schulden? Hoe komt het dat de feiten zijn gepleegd, en hoe kunnen we ervoor zorgen dat dit niet nog eens gebeurt? Hierbij kunnen ook reclasseringsrapportages en -adviezen worden besproken.

Vast onderdeel is ook uw justitiele documentatie. Bent u eerder met justitie in aanraking geweest? Zo ja, wanneer en waarvoor was dat dan. 

De bespreking van de persoonlijke omstandigheden is altijd belangrijk met het oog op een passende straftoemeting. Het is belangrijk dat u alle relevante aspecten die van belang kunnen zijn voor de straf aan de rechter vertelt. Ook hierop kunt u zich voorbereiden. Bespreek dit ook altijd vooraf met uw advocaat.

Vordering benadeelde partij

Heeft een benadeelde partij zich gevoegd in de strafzaak, en daarbij een vordering ingediend, dan zal de rechter ook deze vordering met u bespreking. U kunt alvast zeggen wat u van de vordering vindt, maar u kunt dit ook overlaten aan uw advocaat. 

Requisitor

Wanneer alle feiten en uw persoonlijke omstandigheden voldoende zijn besproken, geeft de rechter het woord aan de officier van justitie om aan te geven wat hij van de zaak vindt. Dit heet het requisitor van de officier van justitie. De officier zal aangeven welke feiten hij bewezen acht, en op grond van welke bewijzen, en zal vervolgens een straf eisen. 

Pleidooi advocaat

Hierna krijgt uw advocaat het woord. De advocaat zal vervolgens zijn visie ten aanzien van de zaak naar voren brengen, en u hierbij verdedigen. De advocaat zal waar mogelijk pleiten voor vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging, of zal ervoor proberen te zorgen dat u zo laag mogelijke straf zult krijgen. 

Repliek en dupliek

Vervolgens krijgen de officier van justitie en daarna uw advocaat een tweede ronde. Dat noemen we repliek en dupliek. Over en weer kunnen ze reageren op elkaars standpunten.

Laatste woord

Tot slot krijgt u, als verdachte, het laatste woord. U kunt hier nog iets zeggen. U mag reageren op iets dat de officier van justitie heeft gezegd, of misschien iets nog dat uw advocaat heeft gezegd, of juist iets dat nog niet ter sprake is gekomen, en dan opeens bij u te binnen schiet. Het is niet verplicht om nog iets te zeggen bij het laatste woord. Maak hiervan dus alleen gebruik van als het echt nodig is.

Sluiting behandeling ter terechtzitting

Na het laatste woord zal de rechter de behandeling ter terechtzitting sluiten. Bij de kantonrechter, politierechter, en kinderrechter zal de rechter onmiddellijk uitspraak doen. De rechter zal dan meteen zeggen welke feiten hij bewezen acht, en waarom, en krijgt u ook meteen de straf te horen.

Bij de meervoudige strafkamer van de rechtbank wordt er pas na 14 dagen uitspraak gedaan. U mag bij de uitspraak aanwezig zijn, maar dat is niet verplicht, en dat heeft verder ook geen invloed op de straf. In veel gevallen is het net zo makkelijk om na de uitspraak even naar de rechtbank te bellen om de uitspraak telefonisch te vernemen, of kunt u de uitspraak via uw advocaat opvragen.