Advocaat bij verhoor minderjarige/kind
Een advocaat bij het verhoor is over het algemeen verstandig bij de wat ernstige feiten, maar bij minderjarige/kinderen is het atijd verstandig dat een advocaat bij het verhoor aanwezig is. Juist kinderen zijn kwetsbaar, waardoor het gevaar bestaat dat het kind door de druk van de politie wordt gedwongen tot een (onterechte) bekentenis. Een advocaat kan erop toezien dat de rechten van het kind worden beschermd, en hij kan het kind tussentijds adviseren over de beste verdedigingstrategie; zwijgen of verklaren, en indien er gekozen wordt voor het afleggen van een verklaring kan de advocaat samen met de minderjarige afspreken wat er wel en wat niet wordt verklaard.
Recht op aanwezigheid advocaat
De Hoge Raad heeft, zoals gezegd, overwogen dat voor aangehouden minderjarige verdachten geldt dat zij, naast het recht op consultatiebijstand, recht hebben op bijstand door een advocaat of een andere vertrouwenspersoon tijdens het verhoor door de politie. Naar aanleiding van deze jurisprdentie is er een Aanwijzing rechtsbijstand politieverhoor gekomen waarin wordt bepaald welke rechten een minderjarig kind heeft tijdens het verhoor bij de politie. Belangrijk is dat het recht op verhoorbijstand niet alleen betrekking heeft op het eerste verhoor, maar ook op volgende verhoren.
De politie moet de aangehouden minderjarige verdachte ook meedelen dat hij recht heeft op bijstand van een raadsman of een andere vertrouwenspersoon tijdens het verhoor. Het verdient de voorkeur dat de verhoorbijstand wordt verleend door een raadsman. Het staat de verdachte echter vrij om in plaats van een raadsman bijstand van een vertrouwenspersoon te wensen. Onder vertrouwenspersoon wordt in deze aanwijzing verstaan: een ouder, wettelijk vertegenwoordiger of andere vertrouwenspersoon van verdachte.
Leeftijd kind
Voor de vraag of een verdachte minderjarig is, is in deze aanwijzing de leeftijd op de pleegdatum van het strafbaar feit waarop de verdenking betrekking heeft, bepalend.
Minderjarigen in de leeftijd van twaalf tot en met vijftien jaar die worden verdacht van een misdrijf waarvoor voorlopige hechtenis toegelaten is, kunnen geen afstand doen van het recht op consultatiebijstand. Dat geldt ook voor zestien- en zeventienjarigen in een aantal omschreven ernstige misdrijfzaken. Een en ander is tot uitdrukking gebracht door dergelijke zaken onder te brengen in categorie A. Er kan van worden uitgegaan dat verdachte in het consultatiegesprek met de raadsman zal bespreken of en van wie hij verhoorbijstand wenst. Naar verwachting zal in de regel vervolgens de raadsman het verhoor bijwonen.
Zestien- en zeventienjarigen kunnen bij B- zaken afstand doen zowel van het recht op consultatiebijstand als van het recht op bijstand door een raadsman tijdens het verhoor. Dat geldt ook voor alle minderjarigen in de leeftijd van twaalf tot en met zeventien jaar die zijn aangehouden voor een C-zaak. De minderjarige verdachte die afstand doet van het recht op consultatiebijstand, wordt geacht eveneens afstand te doen van zijn recht op bijstand van een raadsman tijdens het verhoor. Dit gevolg dient door de opsporingsambtenaar expliciet aan de verdachte te worden meegedeeld.
Een inmiddels meerderjarige verdachte die wordt verhoord over een feit op de pleegdatum waarop hij minderjarig was, heeft slechts recht op verhoorbijstand van een advocaat, en niet op de aanwezigheid van een advocaat tijdens het verhoor.
Als de minderjarige afstand doet van consultatiebijstand en/of verhoorbijstand van een advocaat, blijft bijstand door een vertrouwenspersoon bij het verhoor mogelijk. De minderjarige kan ook daarvan afstand doen.
Van het feit dat het voorgaande aan de verdachte is meegedeeld, wordt in een proces-verbaal melding gemaakt. Daarin wordt ook vastgelegd of en hoe verdachte gebruik wenst te maken van zijn recht op verhoorbijstand.
De verdachte wordt erover geïnformeerd dat gebruikmaking van het recht op verhoorbijstand van een raadsman bij A- en B-zaken voor hem geen kosten met zich meebrengt; bij C-zaken zijn de kosten van verhoorbijstand daarentegen voor eigen rekening.
De hulpofficier van justitie aan wie de verdachte wordt voorgeleid, vergewist zich ervan of het voorgaande aan verdachte is medegedeeld. Als verdachte heeft aangegeven afstand van het recht op verhoorbijstand te doen, dan verifieert de hulpofficier of de verdachte inderdaad afstand doet. Van deze verificatie wordt melding gedaan in een proces-verbaal.
Rol advocaat tijdens verhoor
Als verdachte en advocaat tijdens de consultatiebijstand besluiten dat de advocaat bij het verhoor aanwezig zal zijn, vindt het verhoor bij voorkeur aansluitend plaats. Is dat om enigerlei reden niet mogelijk, dan laat de politie aan de raadsman weten op welk tijdstip het verhoor zal aanvangen. Als de advocaat aangeeft dat hij op dat tijdstip het verhoor niet kan bijwonen, wordt het verhoor maximaal één uur uitgesteld om de advocaat in de gelegenheid te stellen alsnog zelf naar het politiebureau te komen dan wel zorg te dragen voor een vervanger.
De raadsman zal zich terughoudend opstellen om de voortgang van het verhoor zo min mogelijk op te houden en te beïnvloeden. Primair zal de raadsman toezien op het achterwege blijven van ongeoorloofde druk op de minderjarige. Gelet op de (kwetsbare) positie van minderjarigen wordt de raadsman ook in de gelegenheid gesteld om zich ervan te vergewissen dat de minderjarige de vragen van de politie en de verslaglegging van het verhoor begrijpt.
De aanwezigheid van een vertrouwenspersoon
De vertrouwenspersoon kan alleen maar aanwezig zijn bij het verhoor als daarbij geen advocaat aanwezig is. De aanwezigheid van een advocaat bij het verhoor sluit de aanwezigheid van de vertrouwenspersoon uit. De vertrouwenspersoon heeft geen eigen (zelfstandig) recht op het bijwonen van het verhoor. Hij kan slechts bij het verhoor aanwezig zijn als de minderjarige zelf met zoveel woorden te kennen heeft gegeven dat hij dat wil.
Als verdachte aangeeft dat hij wil dat niet een advocaat maar een vertrouwenspersoon het verhoor bijwoont, dient hij de politie zodanige gegevens (naam, adres, telefoonnummer) te verstrekken dat de door hem bedoelde persoon eenvoudig te bereiken is. De vertrouwenspersoon moet binnen twee uur nadat hij door de politie in kennis is gesteld van de wens van de verdachte, op het politiebureau aanwezig zijn om het verhoor te kunnen bijwonen. Voor de vertrouwenspersoon gelden de vereisten dat deze meerderjarig is, behoort tot de directe kring van de verdachte en evident niet bij het strafbare feit is betrokken. Als de vertrouwenspersoon de Nederlandse taal niet machtig is, hoeft voor een tolk (anders dan voor de verdachte zelf) geen zorg te worden gedragen.
Voor de vertrouwenspersoon geldt dat hij het verhoor van de verdachte niet mag onderbreken en geen contact met de verdachte mag maken. Ook mag het verhoor niet op een andere wijze worden verstoord door de vertrouwenspersoon.
Beperkingen
De procedure van artikel 50 van het Wetboek van Strafvordering (die het mogelijk maakt beperkingen aan te brengen in het vrije contact tussen raadsman en verdachte) is in het strafprocesrecht betreffende minderjarigen ingevolge artikel 490 Sv van overeenkomstige toepassing op de ouder of voogd. Dit is een relatief zware procedure. Dit betekent dat deze procedure pas in gang gezet dient te worden als de belangen groot zijn. In voorkomend geval zal dus geaccepteerd moeten worden dat de aanwezigheid van een vertrouwenspersoon bij het verhoor strijdig kan zijn met het opsporingsbelang.
Informatiebrochures politieverhoor
Ter voorbereiding op het politieverhoor hebben wij speciale informatiebrochures geschreven.
De informatiebrochure ‘politieverhoor algemeen, tips en trucs voor verdachten’ bevat de basisinformatie, -tips en -adviezen die u nodig hebt voor wanneer u binnenkort als verdachte door de politie verhoord zult worden. Wij raden u aan om deze brochure altijd te bestellen in combinatie met de speciale informatiebrochure over het feit, waarvan u verdacht wordt.
> Informatiebrochure per delict
Daarnaast bieden wij ook voor een groot aantal delicten specifieke informatiebrochures geschreven. Deze uitgebreide informatiebrochures bevatten voor ieder delict afzondelrijk de informatie, -tips en -adviezen die u nodig hebt voor wanneer u binnenkort als verdachte door de politie verhoord zult worden. Wij raden u aan om deze brochure altijd in combinatie met de algemene informatiebrochure ter voorbereiding op het politieverhoor te bestellen.
